Yansımalar

Muhammed İkbal, bugünkü Pakistan'ın Siyalkût şehrinde dünyaya geldi. Babasının arzusuna uyarak başladığı Kur'an kursunu, ardından ilkokulu bitirdi. Daha sonra İngilizce öğretim yapan Scotch Mission School -İskoçya Misyon Lisesi-'nden mezun oldu, yüksek öğrenime de aynı lisenin devamı niteliğindeki yüksek okulda başladı. Ancak klasik eğitimi terketmemiş, bu arada Mevlânâ Mir Hasan'dan Arapça ve Farsça dersleri almıştı. İlk şiirlerini de o sırada yazmaya başlayan İkbal, yüksek öğrenimini sürdürmek üzere Lahor Devlet Yüksekokulu'na girdi. Goverment College'deki hocası Prof. Dr. Thomas Arnold'a olan bağlılığı onun Avrupa'ya gitmesini ve Avrupa medeniyeti üzerine araştırmalar yapmasını sağladı. Yüksek lisansını tamamladıktan sonra Lahor'un ünlü Oriental College'e Arapça öğretim üyeliğine, bir süre sonra da İslamiye Yüksekokulu'nda İngilizce ve felsefe öğretmenliğine tayin edildiğinde, hukuk öğrenimine de başlamıştı. İngiltere'de iki sene içinde hukuk tahsilini tamamlayan İkbal, Almanya'ya geçti ve Münih Üniversitesi'nde Prof. Hommel'in yanında, Cambridge'de yazdığı tezle doktorasını yaptı. The Development of Metaphysics in Persia -İran'da Metafiziğin Gelişimi- adlı bu doktora tezinde, o zamana kadar Batı'da pek bilinmeyen bazı Müslüman düşünürleri incelemiştir. İkbal'in bu eseri, savunduğu birçok fikri daha sonra tamamen değiştirmişse de, onu bir filozof olarak müjdeleyen ve hem İslam düşünce tarihine, hem de Batı felsefesine vukufunun derecesini gösteren önemli bir çalışmadır. Avrupa'yı milliyetçilik rüzgârlarının estiği yıllarda tanıyan İkbal, özellikle ırkçılık sayesinde küçük ülkelerin nasıl ezilip yok edildiğini gördükten sonra millyetçilikten uzaklaşarak bir çeşit İslam enternasyonalizmini benimsedi. Avrupa tecrübesi, İkbal'in şiirinde köklü bir değişime yol açmıştı. Annemarie Schimmel, onun 1924 yılında Bang-i Derâ adıyla yayımlanan şiirlerinde bu değişimin açıkça görüldüğünü söylemektedir. 1908 yılından sonra tam bir İslam şairi hüviyetiyle karşımıza çıkan İkbal, sadece Hindistan müslümanlarının değil, bütün İslam dünyasının meseleleriyle yakından ilgiliydi. 1922'de kendisine İngiltere hükümeti tarafından "Sir" unvanı verildi ve Hindistan müslümanlarının manevi önderi haline geldi. Türkçe'de yer alan eserleri: Şarktan Haber; Câvidname (1958); Yeni Gülşen-i Raz; Sır Güllerinin Açtığı Bahçe (1959); İslâmın Ruhu (1963); Esrar ve Rumuz (1964); İslâm'da Dinî Tefekkürün Yeniden Teşekkülü (1964); Cavid'e Hitab (1965); İkbal'in Hikmetli Şiirleri (1970); Tür Lâlesi, Rûbailer (1970); İkbal'den Şiirler (1971); İslâm'da Özgürlüğün Önemi ve Kerbelâ (1985); İslâm'da Dinî Düşüncenin Yeniden Doğuşu (1995). İkbal üzerine yayımlanan başlıca inceleme ise, şiirlerini de içeren Doğudan Esintiler, Hayatı, Eserleri ve Şiirlerinden Seçmeler'dir(1981).